Ақмола облысында да қаржылық пирамидалардың құрбандары жыл сайын артып келеді. Мұндай алаяқтық схемалар азаматтардың сенімін пайдаланып, жылдам табысқа құмарлығын, экономикалық қысымды қолданады, деп хабарлайды Өңірлік Коммуникациялар қызметінен.
Қаржылық пирамида — нақты қызметтен емес, тек жаңа қатысушылардың қаржысына сүйенетін алаяқтық схема. Мұндай құрылым әдетте тым жоғары пайда уәде етеді, қатысушыдан басқа адам тартуды талап етеді. Қатысушылар саны азайған сәтте жүйе құлайды, ал ұйымдастырушылар жоғалып кетеді.
«Пирамидалардың қазіргі форматтары әртүрлі. Кейбірі желілік маркетингке ұқсайды, кейбірі инвестициялық компанияны елестетеді. Криптовалюта, акция, шетелдік жоба, жаңа технология сияқты тартымды сөздерді жиі қолданады. Тұтыну кооперативтері үлгісіндегі құрылымдар да көбейген. Олар «пайсыз несие», «тиімді пай жарнасы» сияқты ұсыныстармен сендіреді», – деді Мирас Мұратов.
Басшының айтуынша, пирамидалар қанша кәсіби көрінгенімен, олардың жалғыз табыс көзі – жаңа салымшының ақшасы.
«Қандай атаумен жасырынса да, мұндай схеманың басқа ешқандай экономикалық негізі жоқ», – деп атап өтті ол.
Құрбандардың басым бөлігі – 25–45 жас аралығындағы азаматтар, көбіне қарыз жүктемесі бар және қосымша табыс іздейді. Орта жастағылар жинақтарын көбейткісі келеді, жастар интернеттегі жарнамаларға тез сенеді. Қаржылық қиындыққа тап болған кез келген адам пирамиданың нысанасына айналуы мүмкін.
Мемлекет бұл мәселені жүйелі түрде бақылап отыр. Қаржылық мониторинг агенттігі Telegram-боттарды іске қосып, күмәнді жобалар туралы хабарлауға мүмкіндік береді. Ел бойынша қаржылық сауаттылық диктанты өткізілді. Интернеттегі заңсыз ресурстар бұғатталуда, қылмыстық жауапкершілік күшейтілді.
«Заңнамалық және техникалық шаралар тиімді нәтиже береді. Бірақ қандай технология енгізілсе де, азаматтың жеке сақтығы – басты қорғаныс», – дейді Мирас Мұратов.
Азамат пирамидаға кіріп кеткенін түсінсе, алдымен қосымша ақша салуды тоқтату, жаңа адам шақырмау, барлық құжат пен чек-скриншоттарды жинап, құқық қорғау органдарына хабарлау қажет.
«Алаяқ схемаға ерте жүгінген адамда ақшасын қайтару мүмкіндігі жоғары. Ең бастысы – уақытылы хабарласу және қосымша төлем жасамау», – деп ескертті басқарма басшысы.
Қорытындылай келе, қаржылық пирамидалар – тек экономикалық емес, әлеуметтік-психологиялық мәселе. Мемлекет олармен күресуді жалғастырады, алайда ең сенімді қорғаныс – әр азаматтың қаржылық мәдениеті, сын көзбен қарау қабілеті және күмәнді ұсыныстардан бас тарту дағдысы.
